Dossier: Cannabis vooroordelen ontkracht

NIEUWS 23 oktober 2014

Vanuit België kregen wij dit dossier dat korte metten maakt met de vooroordelen over cannabis, niet in het minst die in de ‘gewone’ media. Een voor een schoffelt de schrijver – op verzoek anoniem – misverstanden onderuit: wiet leidt tot schizofrenie, je krijgt er psychoses van, bent een gevaar in het verkeer en het is zo verslavend als heroïne. Plus echte gevaren van een drug als alcohol. Met wetenschappelijke argumenten en bronvermelding. Doe er je voordeel mee als iemand weer eens onzin uitkraamt over cannabis!

Res ipsa loquitur, sapere aude
De feiten spreken voor zich, heb de moed om verstandig te zijn

(Foto: Nakend druggebruik)

“Softdrugs of harddrugs, ik maak het onderscheid niet meer, want dat is compleet artificieel. Een harde aanpak is de enige oplossing.” Met deze woorden, alsof ingestoken door Nancy Reagan herself, kondigde Bart De Wever eerder dit jaar nog onderdelen van zijn kiescampagne aan. Op haar beurt maakt de nieuwe regering-Michel I in het regeerakkoord komaf met het gedoogbeleid voor cannabis. Steeds weer onder het mom van het behouden van de openbare orde, een non-sequitur van de hoogste categorie.

What’s in a name indeed…

Hallucinante berichten als “Minderjarigen drinken zich compleet lazarus op 1 euro-fuif” [1] , waar politie minderjarigen naar huis dienden te escorteren omdat ze wettelijk gezien hun roes niet in de cel mogen uitslapen, blijven zich opstapelen temidden de leegte ervan bij ernstig overlast door cannabisgebruik. De schade die cannabis zou berokkenen aan de openbare orde valt in het niets bij wat alcohol daar tegenover plaatst. Dan hebben we het nog niet eens gehad over de risico’s voor publieke veiligheid en gezondheid.

Ironisch genoeg zijn er vooral bij hersenschade door alcoholmisbruik sterke indicaties dat cannabis zowel een beschermend als herstellend effect heeft

Alcohol is een neurotoxine dat de hersenen op complexe manier beschadigt bij verlengde blootstelling en herhaalde onthouding, met ernstige ziekte tot de dood als gevolg. Cannabis daarentegen is een neuroprotector, ofwel –beschermer, dankzij de vele antioxidanten die de plant herbergt [²]. Ironisch genoeg zijn er vooral bij hersenschade door alcoholmisbruik sterke indicaties dat cannabis zowel een beschermend als herstellend effect heeft [3-4]. Ook de lever wordt door cannabis beschermd tegen schade door alcoholmisbruik [5].

Alcoholgebruik is in België de derde meest belangrijke risicofactor voor ziekte en invaliditeit, na ondergewicht bij kinderen en onveilige seks (ter vergelijking: tabaksgebruik staat op de zesde plaats).[6] Los van de verslavende werking bestaat er een oorzakelijk verband tussen alcohol en een zestigtal verschillende ziekten en aandoeningen. Meer dan 30 aandoeningen worden rechtstreeks veroorzaakt door alcoholgebruik. Daarnaast is alcohol een veroorzakende factor bij 200 andere ziekten.[7]

Welke drug veroorzaakt welke schade?

Indien men zich buigt over de totale cumulatieve schade die een drug de gebruiker en de maatschappij berokkent staat alcohol steeds bovenaan de lijst. Bijstaande grafiek berust op data uit recent recent onderzoek naar de schadelijkheid van verschillende populaire drugs in het Verenigd Koninkrijk. Hierbij werd een score van 0-100 gegeven in 16 categorieën, gaande van economische kost voor het land (ziektezorg, sociale diensten, productieverlies,…) tot druggerelateerde schade aan de gezondheid (kankers, leveraandoeningen,..) van de gebruiker en schade aan diens familie en vrienden.

Figuur 1: Totale impact van drugs aan gebruiker en omgeving. [8]

Zelfs overheid gelooft in cannabis (als medicijn)

Los van het feit dat miljoenen landgenoten zonder problemen kunnen genieten van een glaasje alcohol en niemand hier dus ijvert voor een verbod, blijft het wel de grootste en duurste killer onder de legale én illegale substanties.
Opnieuw in sterk contrast met cannabis, waar dankzij het lichaamseigen cannabinoïden-systeem geen toxiciteit bekend is. “Cannabis in zijn natuurlijke vorm is 1 van de meest veilige therapeutisch actieve substanties die de mensheid kent” zoals reeds uitgesproken in 1988 als aanbeveling op uitspraak van rechter, na onderzoek voor de DEA (Drug Enforcement Agency). [9] Ook de medische doeltreffendheid van de plant is toen on record vastgelegd. Zo heeft de overheid van de VS een eigen patent op het gebruik van cannabinoïden als antioxidanten en neuroprotectanten bij ziektes als Alzheimer en Parkinson [10].

[foto: Kit/Flickr]

Wetenschap en journalistiek niet hand in hand

Recentelijk schreven verschillende sensatiekranten over wat 20 jaar onderzoek naar cannabis ons geleerd heeft. Daar waar diezelfde kranten amper een maand eerder nog meldden dat cannabis de progressie van Alzheimer tegengaat, werd nu plots de vergelijking met heroïne gemaakt. Voornamelijk de “mentale effecten” zouden gevaarlijk zijn, gezien “een duidelijke link met psychoses en schizofrenie, zeker bij tieners”.

Dat wetenschap en journalistiek steeds minder vaak hand in hand gaan, moge al lang duidelijk wezen. Perceptie is immers alles en door vage begrippen te linken aan grote woorden, beoogt men een sensationeler stuk te schrijven dan de wetenschap gebiedt. Misinformatie voor hogere verkoopcijfers, een triest fenomeen.

Er is geen wetenschappelijke consensus over of cannabis al dan niet een oorzakelijk verband speelt in het ontwikkelen en nadien vertonen van psychotische of schizofrene symptomen

Eerst en vooral is er geen wetenschappelijke consensus over of cannabis al dan niet een oorzakelijk verband speelt in het ontwikkelen en nadien vertonen van psychotische of schizofrene symptomen. Terwijl het vaststellen van een oorzakelijk verband net hetgeen benodigd is om überhaupt tot enige conclusie te kunnen komen, iets wat de review in kwestie zelf herhaaldelijk benadrukt. Wat wel klopt is dat mensen met deze aandoeningen, vaker cannabis lijken te gebruiken dan andere bevolkingsgroepen.

Hieruit meteen concluderen dat cannabisgebruik leidt tot schizofrenie, is als zeggen dat het kraaien van de haan in de morgen zorgt voor het opkomen van de zon.

Cannabisgebruik is wereldwijd al decennia lang aan een heuse opmars bezig. Volgens de oude hypotheses zou dit moeten resulteren in een stijging van diagnoses schizofrenie over diezelfde periode. Hier knelt het schoentje echter

Cannabisgebruik is wereldwijd al decennia lang aan een heuse opmars bezig. Volgens de oude hypotheses zou dit moeten resulteren in een stijging van diagnoses schizofrenie over diezelfde periode. Hier knelt het schoentje echter, want als we de cijfers er op naslaan lijkt hier niks van te kloppen. Waar cannabisgebruik nog beperkt was tot een klein aantal gemarginaliseerde bevolkingsgroepen in de jaren ’40 en ’50, zien we dat tegen het eind van de eeuwwisseling tot 70% van de jeugd in de VS er al in aanraking mee was gekomen.
Een culturele ommezwaai van niet-gebruik en marginalisatie van gebruiker naar tolerantie, legalisatie en wijdverspreid gebruik. Maar geen stijging in aantal schizofrene patiënten, er is zelf bewijs van het tegendeel.

Figuur 2: Proportionele aanwezigheid schizofrenie en psychoses in het Verenigd Koninkrijk tussen 1996-2005 (dalende trend) [11]

CBD heeft efficiënte anti-psychotische werking

Studies die corrigeren voor bekende risicofactoren als opvoeding, opleiding en socio-economische status, vinden geen wezenlijk verband tussen cannabisgebruik en het ontwikkelen van de aandoening. Het overgrote deel van schizofrene patiënten heeft overigens nog nooit cannabis gebruikt. [12] Bepaalde stoffen uit de plant, zoals cannabidiol (CBD) hebben een efficiënte anti-psychotische werking [13] wat de zelfmedicatie met cannabis door schizofrene patiënten deels zou verklaren, zoals ook blijkt uit een recente studie die eerder dit jaar is gepubliceerd [14]. Hiermee werd de mythe van het oorzakelijk verband nog maar eens onderuit gehaald, zeker gezien de laatstgenoemde studie enkel mensen bekeek die reeds vanaf adolescentie cannabis gebruikten.

Ter vergelijk: hands-free bellen in de auto brengt een viervoudig risico met zich mee. Dubbel zo groot als bij cannabis, volledig nuchter én legaal

wiii Een ander facet van het onderzoek dat herhaaldelijk werd uitgesmeerd in de pers, is het verhoogde risico op ongevallen in het verkeer bij het rijden onder invloed van cannabis. Het risico op een ongeval verdubbeld. Dat staat inderdaad zo in de review die de kranten aanhaalden.
Ook staat er letterlijk bij dat mensen onder invloed van cannabis zich bewust zijn van hun verminderd vermogen en hiervoor compenseren door trager te rijden en beter op de signalisatie te letten.

Bij eenzelfde niveau van intoxicatie is het risico bij alcohol in het verkeer niet het dubbele, zoals bij cannabis, maar is het 6 tot 15 keer zo groot. Ter vergelijk: hands-free bellen in de auto brengt een viervoudig risico met zich mee. Dubbel zo groot als bij cannabis, volledig nuchter én legaal. Uiteraard moeten we hier wel letten op het feit dat een telefoongesprek doorgaans korter duurt dan cannabis intoxicatie, maar de nuance staat zoals ze is.

De oorlog tegen een veilige plant…

Alles samen niet onmiddellijk reden tot paniek en allerminst tot stigmatisatie van een plant of diens consumenten. Dat het maken van een onderscheid wel degelijk natuurlijk is, simpelweg op basis van de gevolgen, zou iedereen wel duidelijk mogen zijn. Al helemaal omdat we hier de enige harddrug die legaal is, vergelijken met de softste van de illegale drugs.

Het enige wat artificieel is, is dat een veilig te gebruiken en therapeutisch werkzame plant de oorlog verklaard werd en dat de proponenten hiervan te blind zijn om in te zien welke schade ze hierdoor mede berokkenen. Gezien de weinige risico’s en lage kosten voor de samenleving lijkt het absurd om een volwassen mens te gaan vertellen dat wat hij/zij doet, niet mag en actief bestraft zal worden.

De geest en de letter van de wet kunnen niet verder uit elkaar liggen en het wordt tijd dat meer mensen dit inzien.