Topstories

(advertentie)

De komende weken doen we een serie over landen en hun legaliseringsbeleid van cannabis. Als derde in deze reeks – na Portugal en Israël – komt het cannabiskoninkrijk van Europa: het altijd zonnige Spanje!

Wat is de geschiedenis van het beleid?

Door de sociale problemen van heroïnegebruik en HIV in de jaren ’80 ging de Spaanse maatschappij drugsverslaafden beschouwen als zieke mensen in plaats van criminelen. Deze mensen hadden behandeling nodig in plaats van een straf. Rechtbanken gingen over tot strafvermindering als een verdachte er mee instemde om af te kicken. Vandaag de dag wordt persoonlijk gebruik van wat voor drug dan ook als niet gevaarlijk beschouwd.

Spanje heeft een preventiebeleid, de zogenaamde Nationale Drugsstrategie, die wordt geleid door het ministerie van Volksgezondheid. Dit beleid is gericht op verbetering van wetenschappelijk onderzoek, vermindering van vraag en aanbod en educatie voor het grote publiek.

In 1993 begon de pro-legalisatiegroep Asociación Ramón Santos de Estudios Sobre el Cannabis (ARSEC) uit Barcelona met het experimenteel kweken van wiet in een besloten groep, na eerst een brief te hebben geschreven naar de openbaar aanklager voor drugsbestrijding. De media publiceerden veel over hen. De politie nam echter al hun wiet in beslag en de leden van de groep werden gearresteerd. Zij werden vrijgesproken door de provinciale rechtbank, waarop de zaak naar het hooggerechtshof werd gebracht. Die bepaalde twee jaar later dat cannabisteelt door groepen niet kon en dat ze gestraft moesten worden, ook al was het niet voor commerciële verkoop.

Al snel kwamen er andere pro-legalisatie groepen die deze uitspraak aanvochten. De Kalmudia-vereniging uit Bilbao was de eerste club die zonder juridische belemmeringen een goede oogst binnenhaalde. In 2000 waren er drie oogsten zonder problemen en begonnen de Spaanse cannabisgroepen wettelijke kaders voor hun activiteiten te zoeken.

Vandaag de dag wordt cannabis als onschuldig beschouwd. Araceli Manjón, de voormalige directeur van de Nationale Drugsstrategie, zei in september 2013 dat het ‘geen drug is’ en dat het niet op een hoop gegooid mag worden met andere gevaarlijkere drugs. Verbieden was volgens haar niet de oplossing. Ze was vóór legalisatie en regulering van de cannabisindustrie.

Wat zegt de officiële wet?

Volgens de Spaanse wet is het illegaal om te handelen in cannabis of te telen voor verkoop. Volgens Artikel 368 van het strafrecht is technisch gezien ook bezit illegaal. Maar omdat een privéwoning onschendbaar is, is teelt of consumptie in iemands eigen huis gedecriminaliseerd. Er is niet wettelijk vastgesteld hoeveel planten je mag kweken thuis of wat de persoonlijke hoeveelheid is die iemand in bezit mag hebben. Een boete voor kweek of bezit is afhankelijk van de rechter en of je kunt aantonen dat het voor eigen gebruik is. Openbare consumptie en bezit is in strijd met de Wet ter bescherming van burgers uit januari 1992, maar wordt niet gezien als een serieus misdrijf. Het verkopen en kopen van zaden en hennepproducten is toegestaan.

In 2002 werd door rechtbanken in de autonome deelstaten Catalonië en Baskenland bepaald dat kweek en gebruik van wiet niet meer een misdrijf is zo lang het in besloten kring gebeurt. Als gevolg sloten veel Spaanse wietliefhebbers zich aan bij een cannabis social club. Deze verenigingen telen wiet voor een besloten groep volwassenen voor privégebruik. Mede dankzij het gat in de Spaanse wet, waardoor ze niet afhankelijk zijn van illegale straatverkoop. Toeristen kunnen hier geen marihuana kopen, omdat je een om lid te zijn van een cannabisclub een woonadres in Spanje moet hebben. In Catalonië alleen al zijn er honderden wietverenigingen! De overheid controleert regelmatig of de clubs zich aan de wet houden. Het kan voorkomen dat zo’n club tijdelijk wordt gesloten door de politie als er misstanden geconstateerd worden.

Medisch gebruik van cannabis is illegaal en wordt alleen gebruikt in de vorm van Sativex voor patiënten met multiple sclerose. Het land loopt echter niet achter op het gebied van onderzoek, zoals de Spaanse cannabinoïden-specialist Dr. Manuel Guzman van de Complutense Universiteit in Madrid bewijst. In 1998 ontdekte hij hoe THC kwaadaardige cellen in hersentumoren vernietigde zonder de gezonde cellen te beschadigen.

Wat is de praktijk?

De meeste mensen die in het openbaar blowen worden niet gearresteerd, hoewel boetes van 300 euro of meer niet uitzonderlijk zijn. Meestal wordt de gevonden cannabis door de politie in beslag genomen. Desondanks wordt in veel Spaanse steden openlijk wiet gerookt op pleinen en buiten bij cafés en clubs. De politie treedt over het algemeen harder op tegen buitenlanders en toeristen dan tegen Spaanse burgers. Als een politieagent zich ergert aan een groep luidruchtige toeristen, zal hij elke drug die hij op je aantreft als excuus gebruiken om lastig te doen en je te beschuldigen van openbare ordeverstoring.

Je kunt nog steeds voor teelt gearresteerd worden als de politie vindt dat de hoeveelheid planten te veel is voor persoonlijk gebruik. Als de rechtbank er niet van overtuigd is dat de er voor eigen gebruik gekweekt is, kunnen ze een gevangenisstraf van 1 tot 3 jaar geven. Deze straf geldt ook voor veroordelingen wegens verkoop of vervoer. Als het om een echt grote hoeveelheid gaat of als de verdachte al eerdere veroordelingen heeft, kunnen zij langere straffen krijgen. Het maximum is dan twintig jaar, en drugssmokkel wordt zwaar bestraft.

In het geval van kleinschalige teelt wordt er meestal wel een oogje dicht geknepen, maar invallen bij kleine telers komen voor. Zelfs als ze maar een paar planten vinden, kan de aanwezigheid van parafernalia erop wijzen dat oogst verkocht gaat worden. Dat kan voor de verdediging slecht uitpakken als ze willen bewijzen dat het voor privéconsumptie was.

Hoe zit het met het gebruikerspercentage van cannabis?

De meeste Spanjaarden zijn tolerant naar cannabis en harddrugs. Het aantal mensen dat regelmatig wiet rookt blijft toenemen, vanwege de toenemende beschikbaarheid en acceptatie. Maar het percentage van de bevolking wat ten minste één keer een joint heeft gerookt, is gezakt van een hoogtepunt van 31 procent in 2009 naar ongeveer 27 procent. Het percentage van regelmatige stoners ligt nu op ruim 10,6 procent. Volgens een survey van het Europees waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (EMCDDA) uit 2011 rookt 2,5 procent van de bevolking tussen de 15 en 64 jaar dagelijks marihuana.

Naast cannabis is cocaïne heel populair. Spanje is het Europese doorvoerpunt van cocaïnesmokkel uit Zuid-Amerika, vanwege de locatie maar ook natuurlijk de culturele en taalkundige banden. Volgens een nationale enquête naar drugsgebruik uit 2011 gebruikte 8,8 procent van de bevolking minimaal 1 keer coke.

Hasj en wiet kun je vrijwel overal in Spanje krijgen. In veel steden, en vooral in steden waar veel geteeld wordt of havensteden, zoals Barcelona, Granada en Bilbao, worden hasj en wiet openlijk op pleinen en straathoeken verkocht. Ondanks dat dat officieel niet mag…

Portugal en Israël

Wil je de eerste twee afleveringen van de serie ‘Legaliseren doe je zo…’ nalezen? Dat kan hier:

Legaliseren doe je zo: Israël

Legaliseren doe je zo: Portugal

(advertentie)