Cannabis en de invloed op je slaap

NIEUWS 27 maart 2015

Slapen en cannabis, een gouden combinatie… Maar hoe komt het nou precies dat je er soms zo lekker van maft – of juist helemaal niet, kan ook – en wat zijn precies de effecten van THC en CBD op je slaappatroon en hoe zit dat met dromen? Alles over marihuana en slaap!

Veel regelmatige blowers hebben ooit wel eens te maken gekregen met een gevoel van slaperigheid en lethargie na gebruik van cannabis. Het effect verschilt van mens tot mens en iedereen kan iets anders voelen al naar gelang zijn bui, mate waarin je uitgerust bent en zelfs tijd van de dag. En de soort cannabis is ook van belang.

Het effect van cannabis op het slaappatroon

Het mechanisme waarmee cannabis de menselijke slaap beïnvloedt, is extreem ingewikkeld en nog lang niet volledig begrepen. Wel zijn diverse papers over het onderwerp geschreven. Honderden, zo niet duizenden jaren lang, heeft de mens cannabis als slaapmiddel gebruikt omdat men, naar men zei, beter in slaap viel en uitgeruster wakker werd. Het is echter algemeen bekend bij gebruikers die cannabis als slaapmiddel nuttigen, dat er soms sprake is van een soort kater, waardoor wakker worden moeilijk is. De gebruiker voelt zich geruime tijd na het wakker worden nog slaperig en suf.

De menselijke slaap verloopt in cycli en iedere cyclus maakt vier stadia door voordat hij opnieuw begint. Het eerste stadium is een toestand tussen slapen en waken in, waarin de slaper makkelijk kan worden gewekt. Het tweede is lichte slaap, waarin iemand al wat moeilijker kan worden gewekt. Het derde stadium staat bekend als diepe slaap en het vierde wordt remslaap genoemd (rapid eye movement). Het derde stadium, diepe slaap, was voorheen gesplitst in stadium 3 en 4, maar wordt tegenwoordig beschouwd als één stadium.

Cannabis, diepe slaap en remslaap

Uit slaaponderzoeken blijkt dat toediening van THC een vermindering van de duur en intensiteit van de remslaap tot gevolg heeft, terwijl het tegelijk de duur van de diepe slaap verlengt. Uit een onderzoek uit 1975 naar het effect van THC op slaappatronen bleek dat een dagelijkse dosis THC van 210 mg gedurende twee weken de snelle oogbewegingen tijdens de remslaap aanzienlijk verminderde, terwijl de duur van de remslaap iets afnam. Uit het onderzoek bleek ook dat de duur van de diepe slaap iets toenam na toediening van THC, maar dit effect was statistisch niet significant.

Het onderzoek onderzocht ook het effect op de slaap tijdens onthouding van cannabis. Daaruit bleek dat de duur van de remslaap én de intensiteit van de oogbewegingen toenamen. Bovendien nam tijdens de eerste nacht van onthouding de duur van de diepe slaap enorm af.

De effecten van THC en CBD op de slaap

Een recenter onderzoek uit 2004 onderzocht het effect van wisselende doses THC op het slaappatroon en dat van gecombineerd gebruik van THC en CBD. Acht vrijwilligers kregen of een placebo toegediend, of 15 mg THC, of 5 mg THC met 5 mg CBD, of 15 mg THC met 15 mg CBD via een oromucosale spray. De deelnemers werden gemonitord met EEG-apparatuur. Uit het onderzoek kwam naar voren dat de dosis THC van 15 mg zonder CBD geen merkbaar effect op de nachtelijke slaap had, maar dat de deelnemers de volgende ochtend melding maakten van meer slaperigheid en sufheid, verandering van humeur en een slechter geheugen.

De gecombineerde toediening van 5 mg THC en CBD veroorzaakte een afname van de diepe slaap en de gecombineerde dosis van 15 mg vergrootte het gevoel van wakkerheid en oplettendheid van de deelnemers. Dit wijst erop dat THC een enigszins verdovend effect heeft, dat wordt tenietgedaan door DBC. Deelnemers die namelijk de dosis van 15 mg plus CBN kregen, ervoeren toegenomen activiteit tijdens de slaap en hadden bovendien geen last van de ochtendlijke verdovende effecten van THC.

Hoewel dit onderzoek niet naar voren bracht dat na toediening van alleen THC de duur van de diepe slaap afnam en die van de remslaap toenam (zoals in het onderzoeken uit 1975), is dit effect niettemin door verscheidene andere onderzoeken bevestigd. Bovendien lijkt het erop dat THC initiële slaperigheid bevordert en het proces van in slaap vallen versnelt. Hoe dit precies werkt, is echter nog niet duidelijk.

Hoe treedt dit fenomeen op?

Het proces van in slaap vallen en de overgangen van de stadia in een cyclus worden bepaald door ingewikkelde interacties tussen neurotransmitters in de hersenen. De primaire remmende neurotransmitter GABA (gamma-aminoboterzuur) is fundamenteel betrokken bij het slaapproces en het is aangetoond dat activering van GABA-receptoren ertoe kan bijdragen om slaap op te wekken. Daarom zijn veel actuele slaapmiddelen gericht op die receptoren.

oppp Het is vastgesteld dat het endocannabinoïdesysteem fundamenteel gekoppeld is aan het GABA-waarschuwingssysteem en dat de endocannabinoïde 2-arachidonoylglycerol (2-AG) GABA-receptoren direct activeert. Het is mogelijk dat cannabis dit initiële effect op slaperigheid uitoefent via dit mechanisme.

Cannabisgebruik en dromen

De remslaap is het stadium van de slaap waarin dromen voorkomen. De remslaap wordt ook wel de paradoxale slaap genoemd omdat er een hoog niveau van neuronale activiteit aan te pas komt – bijna vergelijkbaar met het niveau tijdens het waken – in combinatie met een drastische vermindering van de fysieke activiteit. Sterker nog, tijdens de remslaap zijn de meeste spieren zelfs verlamd. Dit fenomeen wordt geassocieerd met de tonische immobiliteit die veel prooidieren vertonen in de aanwezigheid van bepaalde roofdieren. Bij dieren kan deze tonische immobiliteit een aanblik van levenloosheid veroorzaken die roofdieren afschrikt die niet zijn geïnteresseerd in aas. Bij mensen zou het zo kunnen zijn dat deze verlamming tijdens de slaap een soortgelijke functie heeft, doordat het ons belemmert om ten gevolge van een levendige droom te gaan slaapwandelen naar een potentieel gevaarlijke situatie.

Cannabisgebruikers overal ter wereld melden dat wanneer ze regelmatig gebruiken, de subjectieve ervaring van dromen afneemt of geheel afwezig is, en dat het dromen opnieuw begint na het stoppen van het cannabisgebruik, en wel met opvallende intensiteit. Het lijkt erop dat de vermindering van de remslaap die wordt veroorzaakt door THC achter dit verschijnsel zit. Je kunt dit verschijnsel wellicht enigszins ondervangen door een cannabissoort te kiezen die ongeveer evenveel THC als CBD bevat.