Topstories

(advertentie)

Afgelopen week besloot de burgemeester van Tilburg niet-ingezetenen tijdelijk toegang te verschaffen tot coffeeshops. Tot nu toe was Tilburg altijd het braafste jongetje van de klas als het ging om de wietpas. Waarom deze plotselinge koerswijziging? Heeft het laatste uur geslagen voor het ingezetenencriterium en zo ja, heeft Amsterdam dan voor niets zoveel coffeeshops de nek omgedraaid?

Willekeur troef

De wietpas lijdt al sinds de invoering in 2012 een kwijnend bestaan en is in de praktijk allang afgeschoten. Geen enkele gemeente boven de rivieren handhaaft de bepaling uit het Opstelten-tijdperk.  Onder de rivieren gaat het om slechts een handjevol gemeenten, en die merken nu dat ze buitenlandse toeristen in de armen van straatdealers drijven door deze uit coffeeshops te weren. Tel uit je winst.

Burgemeesters onder druk

De jarenlange twist over de rechtmatigheid van het ingezetenencriterium is de vraag of niet-ingezetenen in heel Nederland uit coffeeshops verplicht moeten worden geweerd of dat dit wordt overgelaten aan de lokale bestuurders. Voormalig minister Opstelten verordonneerde dat er sprake is van een landelijke verplichting. Geen enkele burgemeester moest het in zijn hoofd halen zich aan deze maatregel te onttrekken.

Maar heel weinig burgemeesters lieten zich door dit dreigement van de wijs brengen. Niet-ingezetenen bleven welkom in coffeeshops door het hele land, omdat nut noch noodzaak van deze maatregel werd gevoeld.

Amsterdam boog voor Opstelten

Maatregel mislukt, zou je zeggen. In heel Nederland? Nee, uitgerekend Amsterdam, de meest verlichte gemeente van het land op cannabisgebied, kreeg toch weke knieën van Opsteltens ‘powerplay’. De Amsterdamse burgemeester Van der Laan zag zich genoodzaakt om in 2013 een vergelijk te treffen met Opstelten, dat erop neerkwam dat Amsterdam toeristen welkom mag blijven heten in coffeeshops, maar in ruil daarvoor 60 coffeeshops moest sluiten en het scholen-afstandscriterium moest invoeren.

Veldslag in de binnenstad

Zo bezien heeft de wietpas voor Amsterdam desastreuze gevolgen gehad. Nog 14 coffeeshops worden nu nog altijd met sluiting bedreigd door de gemaakte afspraak. De binnenstad ziet er totaal anders uit nadat tientallen coffeeshops hun deuren moesten sluiten. Buurtbewoners en ondernemers klagen steen en been over de dramatisch toegenomen overlast van straatdealers – al dan in niet nep-dope – die door de massale sluitingen in het hart van toeristisch Amsterdam plotseling een gouden kans op hun bord geworpen kregen. Deze treurige opbrengst wordt in de hoofdstad als uiterst pijnlijk ervaren en heeft veel gezonde bedrijven de kop gekost.

Amsterdam heeft zich dus, naar later bleek, ten onrechte op het verkeerde been laten zetten en veel te veel coffeeshops gesloten. En zo is het maar net

Maar als de uitvoering van het ingezetenencriterium is overgelaten aan het lokale bestuur, dan kan deze niet door Den Haag worden afgedwongen, zou je zeggen. Amsterdam heeft zich dus, naar later bleek, ten onrechte op het verkeerde been laten zetten en veel te veel coffeeshops gesloten. En zo is het maar net.

Tilburgse coffeeshops open voor toeristen

Na de warrige ‘war on wiet’-retoriek van Opstelten bleef het lang rustig en bijna niemand trok zich iets van zijn dreigementen aan. Zo kon het zijn dat zelfs in Tilburg toeristen afgelopen weekend welkom waren in coffeeshops.

Als reden werd gegeven dat er zoveel toeristen in één keer naar Tilburg kwamen voor een festival en deze niet ten prooi mochten vallen aan straatdealers. Maar de wietpas is toch ooit ingevoerd om ervoor te zorgen dat toeristen juist niet voor wiet naar Nederland komen? Het ging er toch om de grote stroom toeristen die voor cannabis de grens overkwam kwam in te dammen? Deze doelstelling wordt met voeten getreden door de Tilburgse burgemeester en illustreert de rechtsongelijkheid die deze juridisch monsterlijke maatregel tot gevolg heeft. Chaos is troef.

Lokale bevoegdheid

Naar gelang de discussie de afgelopen jaren vordert wordt duidelijk dat het effectueren van het afstandscriterium een lokale bevoegdheid is. ‘Coffeeshopbeleid is lokaal beleid. We hebben bewust gekozen voor lokaal maatwerk’, zo benadrukt een woordvoerder van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Amsterdam hoeft dus helemaal geen coffeeshops te sluiten omdat het niet met Haagse bluf kan worden gedwongen toeristen te weren. Ook een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) benadrukt dat het ingezetenencriterium valt onder gemeentelijke autonomie en gemeenten dus zelf bepalen of deze maatregel wordt ingevoerd.

Einde wietpasproces in zicht

Deze discussie is precies de inzet van een omvangrijk civiel proces dat de BCD en vele coffeeshops al sinds 2012 voeren tegen de Staat der Nederlanden. De BCD c.s. voeren aan dat het ingezetenencriterium buiten werking gesteld moet worden omdat het in strijd is met het vrij verkeer van goederen en diensten in de EU. Invoering door heel Nederland is disproportioneel en onrechtmatig omdat er geen dringende noodzaak bestaat voor dit paardenmiddel.

Deze week zal de Advocaat-Generaal zijn licht laten schijnen op de rechtmatigheid van het ingezetenencriterium en het besloten club-criterium. Daarna zal de Hoge Raad uitspraak doen

De Staat der Nederlanden voert ter verdediging aan dat het onderscheid tussen ingezetenen en niet-ingezetenen gerechtvaardigd is vanwege het te bereiken doel, het tegengaan van (grensoverschrijdende) drugshandel. De Raad van de Europese Unie merkte ooit op dat drugshandel ‘een weerzinwekkend misdrijf is’ dat de Raad dan ook met alle mogelijke middelen vastberaden moet bestrijden, inclusief het op de schop gooien van het recht van de Europese burger om niet gediscrimineerd te worden.

Ontknoping nabij

De ontknoping is nabij: deze week zal de Advocaat-Generaal zijn licht laten schijnen op de rechtmatigheid van het ingezetenencriterium en het besloten club-criterium. Daarna zal de Hoge Raad uitspraak doen. Het wordt heel spannend. Vanzelfsprekend hou ik de lezer op de hoogte van de uitkomst en de consequenties ervan.

(advertentie)