‘Cannaconomics’ • Ook België wil geld maken met legale wiet

NIEUWS 30 april 2019

Langzaamaan worden de wat slimmere Belgen wakker en weerklinkt er in het bierland voorzichtig een roep om legalisering van cannabis. Met als eerste insteek: laten wij er dan in godsnaam ook maar eens wat aan gaan verdienen! Zo berekende denktank Vrijdaggroep dat je met legale wiet tot 144,6 miljoen euro kan ophalen, ieder jaar weer. Voer voor debat dus, hun wietrapport ‘Cannaconomics’, dat een maand voor de verkiezingen verschijnt.

Cannaconomics

De Vrijdaggroep is een denktank die onder de Koning Boudewijnstichting valt. Maandag publiceerde de wijze mannen en vrouwen een rapport van 21 pagina’s met de op zich al bemoedigende titel (vanuit Belgisch oogpunt gezien dan): ‘Cannaconomics’.

‘Wat zou een veranderd cannabisbeleid opbrengen voor ons land?’ luidde de hamvraag van de Vrijdaggroep. In haar nieuw rapport ‘Cannaconomics’ berekent ze de impact van drie mogelijke beleidskeuzes op de overheidsuitgaven en -inkomsten:

Decriminalisering van cannabisgebruik
Legalisering en verkoop door een overheidsmonopolie
Legalisering en verkoop via een vrije markt

Drugsdebat en nieuwe verkiezingen

Nu de verkiezingen dichterbij komen – zondag 26 mei móeten de Belgen weer – rijzen er politieke voorstellen voor de legalisering en regulering van de verkoop van cannabis. Voorstanders wijzen erop dat legalisering noodzakelijk is om cannabisgebruik beter te kunnen sturen en criminele netwerken te verminderen. Tegenstanders waarschuwen voor het bagatelliseren van druggebruik, verslavingsrisico’s en de sociale gevolgen van een dergelijke politieke koers.

Een weinig bestudeerde invalshoek van het debat is echter de impact van cannabislegalisering op de overheidsfinanciën. Daarom berekent de Vrijdaggroep in haar nieuw rapport ‘Cannaconomics’ de impact van mogelijke beleidskeuzes rond cannabis op de overheidsuitgaven en -inkomsten. Een uitdaging, want er zijn weinig betrouwbare studies over dit onderwerp beschikbaar, vooral met betrekking tot de overheidsuitgaven voor cannabis.

Drie mogelijke beleidskeuzes

Rekening houdend met de impact van een beleid op de verkoopprijs van cannabis, het aantal gebruikers, prijselasticiteit, de omvang van het verbruik en omzet gekoppeld aan de verkoop van cannabis, werd de balans opgemaakt voor drie mogelijke scenario’s: decriminalisering van cannabisgebruik, legalisering en verkoop door een overheidsmonopolie, of legalisering en verkoop via een vrije markt.

Decriminalisering

Bij decriminalisering wordt het verbod op cannabisgebruik opgeheven, maar blijven de verkoop en productie verboden. De stijging van het aantal cannabisgebruikers in dit scenario zou de gezondheidsuitgaven doen stijgen met 14,1 miljoen euro. Maar de kosten voor justitie en politie (enkel voor gebruik, niet voor criminele netwerken gelinkt aan cannabisproductie en -verkoop) kunnen worden verlaagd met 56,9 miljoen euro. Het resultaat: een uitgavenvermindering van 42,8 miljoen voor de Staat.

‘Het legaliseren van cannabis kan de Staat tot 144 miljoen opbrengen’

Overheidsmonopolie

Wat als de overheid zelf de cannabisproductie controleert, licenties verdeelt en de verkoopprijs bepaalt? Zo’n overheidsmonopolie heeft twee grote voordelen: een grote vermindering van de kosten voor politie en justitie, en een instroom van belastinginkomsten geschat op meer dan 40 miljoen per jaar. Met dit scenario zou de Staat 144,6 miljoen euro kunnen genereren, terwijl het aantal gebruikers door de prijsverhoging min of meer stabiel blijft.

Legalisering

Legalisering met een vrije markt van cannabisverkoop blijkt financieel minder voordelig voor de overheid. Ook hier zouden nieuwe belastinginkomsten gegenereerd worden en veiligheidsuitgaven verminderd. Maar door een daling van de verkoopprijs en een sterke stijging van het aantal gebruikers, wordt de marge voor de Staat een stuk minder groot (78,4 miljoen euro).

‘Mocht de verkoopprijs van cannabis zeer sterk dalen, bijvoorbeeld van 10 naar 7 euro per gram, zouden de opbrengsten door belastingheffing mogelijk niet genoeg zijn om de verhoogde gezondheidskosten te dekken. Daardoor riskeert de Staat zelfs een negatieve balans’, verduidelijk Julien Raone, econoom van de Vrijdaggroep.

Binnenkort ook staatswiet in België?

‘Het blijft absoluut noodzakelijk om alle aspecten van de beschikbare beleidsopties in overweging te nemen. Maar aan de hand van dit onderzoek kan er wel beoordeeld worden in hoeverre een beleidskeuzes middelen kan vrijmaken om bijvoorbeeld preventie of risicobeperking, aan te pakken’, verduidelijkt Audrey Hanard, voorzitter van de Vrijdaggroep.

‘Door het gebrek aan betrouwbaar cijfermateriaal, blijft het belangrijk om de resultaten met voorzichtigheid te interpreteren. Maar van de drie beleidskeuzes lijkt het overheidsmonopolie op de cannabisverkoop financieel het interessantste scenario.’

Ofwel; gaan ze straks toch nog meer op Nederlanders lijken dan ze zelf misschien doorhebben (of willen), die Belgen…

Protestmars Brussel

Oh ja, niemand minder dan CNNBS-columnist van het eerste uur Eef de Bruyne is (mede)organisator van de Belgische variant van de Global Marijuana March, komende zondag 5 mei in Brussel. Zie haar column ‘Cannabis protestmars • Op 5 mei kleurt Brussel groen!‘ voor alle info en details. Be there!