Topstories

(advertentie)

Deze week is het dan eindelijk zo ver: de documentaireserie ‘Cannabis’ van regisseur Arjen Sinninghe Damsté begint bij de KRO-NCRV op NPO2. Zes weken lang kan Nederland zien hoe het wietbeleid in ons land veranderde van pragmatisch en progressief naar repressief en wraakzuchtig. Goed teken: nog voordat de eerste aflevering was uitgezonden, klaagde het Openbaar Ministerie er al over in een persbericht!

De eerste de beste

De website 2doc.nl heeft me vorige week geïnterviewd over de serie, waardoor ik alle zes afleveringen al voor de première op het Filmfestival in Utrecht heb kunnen zien. De makers hebben vakwerk afgeleverd. Wat een verademing om eindelijk te kunnen kijken naar een gedegen documentaireserie over vijftig jaar Nederlandse cannabiscultuur. En niet naar het zoveelste sensationele itempje dat zonder enige kennis van zaken in elkaar is gestampt.

Researchers Myrthe Buitenhuis en Jos Slats kwamen twee jaar geleden naar Eindhoven en het viel me toen al op dat ze goed beslagen ten ijs kwamen en al heel veel wisten. Dat maak ik wel eens anders mee. Mijn verwachtingen waren dus hooggespannen toen ik de serie ging bekijken. De eerste aflevering ‘Pioniers’ is misschien wel de beste van de zes. Met prachtige beelden van een piepjonge Koos Zwart, het Holland Pop Festival in 1970 en met de introductie met wat je ‘De Grote Drie’ van de Nederlandse cannabis zou kunnen noemen: Wernard Bruining (coffeeshop Mellow Yellow, growshop Positronics, Stichting Mediwiet), Henk de Vries (The Bulldog) en Ben Dronkers (Sensi Seeds).

De zaak ‘Johan van Laarhoven’ is de rode draad

‘Je kent ze waarschijnlijk niet’, zegt de voice-over in aflevering 1, ‘maar zij hebben voor Nederland meer gedaan dan Heineken, Goudse Kaas en Johan Cruyff bij elkaar’. Kijk, dat zijn prima teksten. En het is nog waar ook. De echte hoofdrolspeler in de serie wordt ook geïntroduceerd in de eerste aflevering, met beelden van de Thaise televisie van 23 juli 2014. De dag dat een grote politiemacht Johan van Laarhoven en zijn vrouw Tukta arresteerden in hun huis in de Thaise badplaats Pattaya.

Het drama van Laarhoven en de buitengewoon kwalijke handelswijze van het Openbaar Ministerie vormen de rode draad van de serie. Dat is een begrijpelijke keuze, omdat Johan’s verhaal prachtig parallel loopt met de ontwikkeling en de verwording van het coffeeshopbeleid in ons land. Van kleine krabbelaar tot grote jongen, net als Henk de Vries en Ben Dronkers en in mindere mate Wernard Bruining, de minst kapitaalkrachtige van het stel. Er is uitgebreid gefilmd in Thailand en we leren de Thaise advocaat van Johan en Tukta, Bee Lamtrakul, kennen en de ouders van Tukta.

Veel tijd is ingeruimd voor advocaten Spong en Smeets en voor Geert-Jan Knoops en zijn vrouw, die er in slagen om de uitlevering van Johan rond te krijgen.

Kill your darlings

De focus op het Van Laarhoven-drama betekent wel dat er veel is blijven liggen. Zo zit er in de hele serie maar één cannabisactivist en dat is een Amerikaan. Wel een topper overigens: Ethan Nadelmann, die jarenlang de Drug Policy Alliance leidde. Maar: geen Legalize, geen Cannabis College, geen stichting Drugsbeleid, geen Doede de Jong, geen VOC, geen Cannabis Bevrijdingsdag, geen Cannabis Tribunaal, enzovoort.

Maar laat ik niet klagen, want ik weet als geen ander  wat ‘kill your darlings’ betekent. Als je ruim vijftig jaar geschiedenis in 300 minuten moet samenvatten, dan valt er per definitie veel af. En wat overblijft is absoluut de moeite waard. James Burton legt uit hoe hij door de staat is genaaid na de introductie van legale mediwiet in Nederland. Mark Reinders van Hempflax licht de veelzijdigheid van hennep toe en de manier waarop de plant klimaatverandering kan tegen gaan. Henk de Vries vertelt het bloedstollende verhaal van een poging tot afpersing door Klaas Bruinsma, vlak voordat deze werd geliquideerd.

Openbaar Ministerie valt volledig door de mand

Boeiend zijn ook de interviews met topfiguren van het Openbaar Ministerie: Gerrit van der Burg, hoofd van het college van procureurs-generaal, perswoordvoerder Wouter Bos en voormalig officier van justitie Charles van der Voort, sleutelfiguur in het Van Laarhoven-drama. Ze krijgen alle ruimte om hun kant van het verhaal te vertellen en vallen wat mij betreft volledig door de mand. Geobsedeerde, wantrouwige en wereldvreemde bureaucraten, zonder enige compassie.

‘Buiten de lijntjes kleuren’, noemt advocaat Knoops hun werkwijze, een wel heel vriendelijk eufemisme. Want niet alleen in de zaak Van Laarhoven is het OM totaal doorgeschoten en heeft elk gevoel van proportionaliteit verloren. Dat was ook zo bij de heksenjacht op Doede de Jong, de vervolging van het personeel van coffeeshop Checkpoint als leden van een criminele organisatie en zo kan ik nog wel even doorgaan.

Dat het OM afgelopen zondag een persbericht de wereld in slingerde om zich over de serie en de makers te beklagen, mag dan ook de gotspe van het jaar heten.

Wrijven in de vlek

Met name de voice-over teksten hebben volgens het OM ‘een tendentieuze en suggestieve toon’ en de ‘wijze waarop een aantal officieren van justitie wordt neergezet in de serie, vindt het OM kwalijk en onbehoorlijk’. Kwalijk en onbehoorlijk?! Tendentieus en suggestief?! Die kwalificaties zijn van toepassing op het verziekte OM, niet op de makers van deze documentaireserie. Het OM citeert in het persbericht ook nog even zonder toestemming uit een oude mail van een researcher. Onbehoorlijk, kwalijk en suggestief.

Het gestampvoet van het OM is natuurlijk een typisch gevalletje wrijven in de vlek. Gratis publiciteit voor de serie en nog meer schade aan de toch al zwaar gebutste reputatie van het OM. Denk aan alle gerechtelijke dwalingen, de affaire Julio Poch, de zelf verzonnen doodsbedreigingen van officier van justitie Lucas van Delft (nog steeds werkzaam bij het OM), de geheime liefdesrelatie tussen twee hooggeplaatste collega’s die “op dienstreis” naar Thailand gingen en zich door hun chauffeurs lieten afzetten bij hetzelfde Van der Valk hotel… Het is maar een greep.

De ‘war on cannabis’ hebben wij gewonnen

Laten we hopen dat het hypocriete gejeremieer van het OM een hoop extra kijkers oplevert voor de serie. En laten we hopen dat al die kijkers goed in hun oren knopen wat Wernard Bruining in de laatste aflevering zegt:

‘De war on cannabis, die hebben wij gewonnen. Je kan ook zeggen: die is verloren door de overheid. Dan komt men aan van: dan gaan we het maar legaliseren. Dan zeg ik: ho, ho, ho, ik heb helemaal geen interesse in legalisatie onder jullie regime. Want dan ga je het weer zo regelen dat allerlei mensen er aan gaan verdienen. Het gaat er niet om of het illegaal is of legaal: het gaat er om dat het vrij moet zijn. Dat iedereen voor zichzelf mag bepalen wat hij rookt, eet, drinkt, snuift, slikt. Pas dan kun je zeggen: laten we dat even netjes gaan regelen. In die volgorde. En wat er ook nog aan vooraf moet gaan is dat de overheid moet toegeven dat ze fout was. Ze moet haar excuses aanbieden aan de burgers en ze moet erkennen dat ze de burgers onnodig leed heeft berokkend met haar war on drugs.’

‘Cannabis’ is vanaf woensdag 30 september zes weken lang te zien op NPO2, vanaf 20:25 uur – elke aflevering duurt ongeveer 50 minuten

LEES OOK:  De alternatieve troonrede van wietkweker Doede de Jong

(advertentie)