Topstories

(advertentie)

Jan Meeus, een van de best ingevoerde misdaadverslaggevers van Nederland, tweette deze week dat hij best wel heftige verhalen heeft gemaakt de afgelopen jaren, ‘maar van het verhaal van de familie van Nabil B. heb ik een paar stenen in mijn maag’. Dat inderdaad afschuwelijke verhaal laat zien welke risico’s de inzet van kroongetuigen met zich meebrengt. 

Totale onderschatting door justitie

Op vier pagina’s in de NRC reconstrueert Meeus de kroongetuigendeal met Nabil B., die in het voorjaar van 2017 uitgebreid aan de politie verklaart over Ridouan Taghi. Justitie heeft de risico’s en het gevaar voor de familie van Nabil B. totaal onderschat, zo blijkt, terwijl die familie daar doorlopend voor heeft gewaarschuwd.

De familie kreeg te horen dat het ergste wat hen zou overkomen ‘een steen door de ruit’ zou zijn. Tot twee keer toe weigerde het Openbaar Ministerie verzoeken van twee broers van de kroongetuige om persoonsbeveiliging. Het laatste verzoek deden ze op 27 maart 2018, twee dagen voordat een van hen, Reduan, werd doodgeschoten. Vlak daarna verklaarde het OM dat Reduan “geen of slechts beperkte beveiliging” wilde.

Kroongetuigen zijn er door Ernst ‘Don Quichot’ Hirsch-Ballin

In Nederland is de kroongetuige een kleine dertig jaar geleden geïntroduceerd door voormalig justitieminister en CDA-boegbeeld Ernst Hirsch-Ballin. Op een Highlife cover uit die tijd staat hij afgebeeld als Don Quichot die ten strijde trekt tegen een windmolen met een wietblad als wieken.

De VPRO noemde Hirsch Ballin “Nederlands moraalridder numero één”, kort nadat hij in 1994 was afgetreden vanwege de IRT-affaire, over de opsporingsmethoden van de politie. Om de zogenaamde grote vissen in de drugshandel te vangen liet de politie containers vol Colombiaanse wiet en later ook cocaïne door. De opsporing was totaal ontspoord.

Naar (slecht) voorbeeld van VS en Italië

Hirsch Ballin breidde de bevoegdheden van politie en justitie fors uit, in veel gevallen geïnspireerd door voorbeelden uit de VS en Italië. Zoals de kroongetuige, in de betekenis van een verdachte die over andere verdachten verklaart en daar van justitie iets voor terug krijgt. Volgens Hirsch Ballin was een kroongetuige-regeling onmisbaar vanwege de gigantische toename en verharding van de georganiseerde misdaad.

Maar het concept kroongetuige heeft een fundamenteel probleem. Jan Glastra van Loon, D66 politicus en hoogleraar rechtsfilosofie, legde dat ooit helder uit: ‘Dat betekent dat je iemand die zelf in de criminaliteit actief is tot uitspraken beweegt door hem strafverlichting, of zelfs helemaal geen straf, in het vooruitzicht te stellen. Zo iemand heeft er een belang bij. Dat belang is in ieder geval dat hij er beter af komt, als hij maar bepaalde dingen zegt. Maar hij kan er ook nog een heel ander belang bij hebben, namelijk om een concurrent de wereld uit te helpen.’

Bescherming omgeving kroongetuigen faalt

Het dramatische verhaal van Nabil B. illustreert een derde probleem: het falen van justitie bij de bescherming van kroongetuigen, hun familie en advocaten. Zoals bekend is niet alleen Nabil B’s broer Reduan vermoord, maar ook zijn advocaat Derk Wiersum en misdaadverslaggever Peter R. de Vries, die Nabil als adviseur bijstond.

In plaats van een herbezinning op de kroongetuigenregeling, gaat onze huidige minister van justitie, Dilan Yesilgöz, juist voor een uitbreiding van die regeling. Nog meer kroongetuigen, nog meer risico’s, nog meer drama’s.

Idee dat je met kroongetuige grotere vissen vangt deugt niet

En dat terwijl het doel van de kroongetuigenregeling, het vangen van de “grote vissen” in de drugshandel, alleen maar tot meer geweld leidt en het aanbod van drugs niet vermindert. Voormalig Brits undercover agent Neil Woods, nu voorzitter van LEAP Europe, noemt dat het ‘smerige geheim dat elke agent kent’, in een video die alle politici zouden moeten bekijken.

Woods: ‘Als je één grote drugsdealer uitschakelt, is het enige resultaat dat je een bendeoorlog ontketent. En in deze oorlog zijn het de gewelddadigste en meest meedogenloze criminelen die de top bereiken.’

(advertentie)