Topstories

(advertentie)

Toen ik kort geleden langs een bouwschutting in Eindhoven fietste, zag ik tot mijn verbazing en vreugde dat iemand er in grote witte letters ‘KLAAS KOMT’ op had gekalkt. Deze mysterieuze slogan is meer dan een halve eeuw geleden bedacht door Robert Jasper Grootveld, een van de interessantste figuren uit de Amsterdamse jaren zestig scene!

 

Voodoo dokter

Grootveld werd in 1932 in Amsterdam geboren als zoon van een timmerman. Hij was een tijdje ijsverkoper en glazenwasser en baarde opzien door op een zelfgemaakt vlot in de Amstel vakantie te vieren en per bakfiets naar Parijs te reizen. Terug in Amsterdam begon hij zich anti-rookmagiër te noemen. Als protest tegen de kankerverwekkende tabak, kalkte hij de letter K op affiches van sigarettenmerken in de stad. Hij leerde de jongeren kennen die later met de actiegroep PROVO Amsterdam op zijn kop zouden zetten.

Robert Jasper was ouder dan hen en feitelijk geen lid van PROVO, maar zonder hem had de groep nooit zoveel publiciteit en aandacht gekregen. Op het Spui, rond het standbeeld van Het Lieverdje, organiseerde Grootveld vanaf 1964 elke zaterdag een happening. Hij doste zich uit in uitzinnige kostuums en liep als een voodoo dokter rond het standbeeldje, onder het uitroepen van slogans als “Uche Uche Uche” en… KLAAS KOMT.

Tegen tabak, voor cannabis

Het duurde niet lang voordat de happenings honderden toeschouwers trokken. Grootveld was tegen tabak, maar vóór cannabis. Hij bedacht het ‘Marihuette spel’, waarvoor hij pakjes met allerlei kruiden in sigarettenautomaten stopte. De pakjes, met opschrift Marihu, leken erg op wiet en hasj, tot wanhoop van de agenten in Amsterdam. Bij de spelregels hoorde dat je punten kreeg voor een verhoor door de politie over marihu en nog veel meer als je er voor werd opgepakt.

Met Kees Hoekert richtte hij de Lowlands Weed Company op; samen verkochten ze tienduizenden stekken vanaf Hoekert’s woonboot tegenover het politiebureau aan de Kattenburgergracht.

“Jasper is eigenlijk een soort Jezus van de vrijheidsbeweging in Amsterdam geworden. Hij was het lopende vuurtje dat de mensen aanzette”

Door de slogan ‘KLAAS KOMT’ leek Grootveld een visionair: een paar maanden nadat de kreet op allerlei muren in Amsterdam was opgedoken, kondigde prinses Beatrix haar verloving aan, met… Claus. De jaren zestig waren Grootveld’s finest hour, in de jaren zeventig en tachtig ging hij grote vlotten bouwen van afvalmateriaal, die hij omtoverde tot drijvende tuinen. Hij profeteerde dat mensen in de toekomst op grote schaal op vlotten zouden gaan wonen.

Later ging het langzaam bergafwaarts met de anti-rookmagiër. Ironisch genoeg was dat vooral te danken aan overmatig alcoholgebruik.

Biografie

Toen in februari 2009 zijn biografie, ‘Magiër van een nieuwe tijd’, geschreven door Eric Duivenvoorden, in Amsterdam werd gepresenteerd had ik de gelegenheid om Grootveld te ontmoeten en fotograferen. Het was een memorabele bijeenkomst, met andere jaren zestig helden als Simon Vinkenoog, fotograaf Cor Jaring en kunstenaar Theo Kley.

Grootveld kreeg een grote top wiet cadeau, maar had meer interesse in de pijpjes Heineken. Hij maakte een afwezige indruk. Nog geen drie weken later, op 26 februari 2009, blies hij zijn laatste adem uit.

Fantastische happening

De afscheidsplechtigheid in Amsterdam, die uiteraard begon bij het Lieverdje op het Spui, was een fantastische happening, met veel vuur, verklede mensen en honderden toeschouwers. Bij de atheïstische dienst in de Doopsgezinde Singelkerk zei PROVO-opperhoofd Roel van Duijn: “Jasper is eigenlijk een soort Jezus van de vrijheidsbeweging in Amsterdam geworden. Hij was het lopende vuurtje dat de mensen aanzette. Hij stookte altijd goed de boel op.”

Begeleid door een kleine armada aan bootjes ging de kist daarna per vlot over de Amstel naar de laatste rustplaats van de anti-rookmagiër, begraafplaats Zorgvlied.

• Wil je meer weten over Robert Jasper Grootveld? Lees de biografie van Eric Duivenvoorden of bezoek de website die bij het boek hoort, met video’s en veel originele documenten

(advertentie)