Legale wietlessen • 5 x waarom zwarte markt (nog) blijft

NIEUWS 22 oktober 2019

Het is inmiddels een jaar geleden dat Canada (recreatieve) cannabis legaliseerde en die is ook in een tiental Amerikaanse staten al langere tijd legaal. Toch is de illegale wietmarkt allerminst verdwenen. Daar is een aantal oorzaken voor aan te wijzen, factoren waar wij in Nederland ons voordeel mee kunnen doen als we – ooit – overgaan tot het reguleren van de niet-medicinale cannabismarkt!

Het is niet allemaal groen goud wat er blinkt

Vriend en vijand zijn het er inmiddels over eens dat cannabis een van de snelst groeiende industrieën ter wereld is. Tussen 2014 en 2018 verdrievoudigde de wereldwijde verkoop van wiet en analisten op Wall Street gaan ervan uit dat in 2030 de omzet 5 tot 18 keer zo groot is als nu. Groeicijfers waar investeerders moeilijk omheen kunnen, ook al was er het laatste halfjaar sprake van een soort slachting op de (wiet)aandelenbeurs.

LEES OOK: 1 jaar legalisering Canada • Bloedbad bij wietaandelen

Maar veel erger is het feit dat zowel in Canada als in Amerikaanse staten met legale wiet de zwarte markt niet verdwijnt, zoals wellicht verwacht werd. Neem Californië, ’s werelds grootste wietmarkt op basis van de jaarlijkse verkopen. De illegale verkoop overtreft daar in 2019 naar verwachting ruimschoots de legale verkoop: 8,7 miljard dollar tegenover 3,1 miljard. En ook bij de buren in Canada is er na een jaar legalisering nog geen sprake van een verslagen zwarte markt. Analisten van Scotiabank schatten in februari van dit jaar dat de illegale markt dit jaar nog goed is voor 71% van alle wietverkopen.

Voor het (vooralsnog) aanblijven van een florerende zwarte cannabismarkt zijn 5 factoren aan te wijzen, die de illegale telers en dealers in de kaart spelen. En waarmee wij hier in Europa rekening kunnen houden als we overgaan tot legalisering (of experimenten)…

#1 Voorraad-problemen (in Canada)

Sinds de start van de verkoop van legale recreatieve wiet op woensdag 17 oktober 2018 kampt Canada met voorraadtekorten. Daar zijn grofweg drie oorzaken voor aan te wijzen.

Allereerst wordt reguleringsinstantie Health Canada bedolven onder de licentieaanvragen voor teelt, verwerking en verkoop. Begin van dit jaar lagen er meer dan 800 (!) aanvragen op hun bureau. En hoewel men de procedures voor met name de kweekvergunningen drastisch heeft aangepast, kost het nog maanden en misschien zelfs meer dan een jaar voordat de achterstand is weggewerkt. Ondertussen moeten cannabis ondernemers gedwongen wachten met het kweken en/of verkopen van wiet.

Tweede pijnpunt is dat bepaalde Canadese provincies erg langzaam zijn me het verstrekken van licenties aan fysieke wietwinkels (dispensaries). Met weinig fysieke verkooppunten waar de consumenten terecht kunnen, vult illegale wiet het gat. En het derde probleem in Canada is dat de wiettelers traag zijn geweest met het opstarten en complementeren van cultivatieprojecten.

#2 Belastingperikelen (in bepaalde Amerikaanse staten)

In de VS drijven hoge belastingtarieven consumenten effectief richting de zwarte markt om daar hun wiet te (blijven) kopen. Met name in Californië – bijna 40 miljoen inwoners – maakt men het heel bont. Behalve de staatsbelasting en de lokale belasting moet de consument nog 15% accijns ophoesten plus een ‘groothandelsbelasting’ ($9,25 per 28 gram toppen of $2,75 per 28 gram blad).

Tel je de hele mikmak bij elkaar op dan kom je aan een belastingtarief van rond de 45% op legale wiet! En dan hebben we het doorberekenen van de kosten van de verplichte laboratoriumtest in de consumentenprijs nog niet eens genoemd. Je hoeft geen raketwetenschap te hebben gestudeerd om te zien dat legale wiet zo onmogelijk op prijs kan concurreren met illegale wiet…

#3 Trage goedkeuring van winkels (in heel Noord-Amerika)

Voor de zwarte markt is het heel prettig als het tergend langzaam gaat met het goedkeuringsproces voor licenties voor dispensaries, iets wat zowel in Canada als in een aantal Amerikaanse staten speelt. In Canada stelt wietproducent HEXO zelfs onomwonden dat ‘het trage tempo van dispensary openingen de sell-through rate nadelig beïnvloedt’.

Ook het feit dat het tot mei duurde voordat wietwinkels 7 dagen per week open mochten zijn in hun staat Quebec, doet de legale verkoop geen goed aldus deze wietkweker. Al met al zijn er simpelweg veel te weinig locaties open om aan de vraag van volwassen cannabisconsumenten te kunnen voldoen, in ieder geval in deze provincie.

Maar ook in de VS, bijvoorbeeld in Californië, zijn de lokale reguleringsautoriteiten gruwelijk traag met het goedkeuren van winkellicenties. Halverwege 2019 had de staat slechts 1 dispensary open per 61.000 volwassenen van 21 jaar en ouder. ter vergelijking; in het aangrenzende Oregon hebben ze 1 wietwinkel per 5.567 volwassen inwoners. Eenvoudig gesteld; als de legale verkooppunten er simpelweg niet zijn, wenden consumenten zich gemakkelijker tot de illegale winkeliers…

#4 Problemen met de jurisdictie (in sommige VS staten)

Als een Amerikaanse staat – daartoe meestal aangezet door de kiezers – besluit tot legalisering van cannabis, behouden gemeenten het recht om te beslissen of ze wel of niet cannabis retail stores toestaan. In Canada speelt dit probleem niet, omdat daar sprake is van een landelijke legalisering.

Maar in bijvoorbeeld Colorado en Californië ziet de staatsbrede legalisering er meer uit als een Zwitserse gatenkaas dan als een verenigde beslissing van de kiezers. In Californië heeft bijna 80 procent (!) van de 482 gemeenten commerciële cannabisactiviteiten verboden. En dat zet de deur voor de zwarte markt natuurlijk wagenwijd open.

#5 Zwakke handhaving van de reguleringseisen

Als laatste factor noemen we het mis-functioneren (of op zijn minst zwak functioneren) van de handhaving van de reguleringsregels, die juist zijn opgesteld om de zwarte markt terug te dringen. Ook hier in Nederland is dat de primaire doelstelling van het wietexperiment dat in 2021 moet gaan draaien.

Volgens cijfers van de United Cannabis Business Association hadden onlangs maar liefst 2.835 van de in totaal 3.757 Californische wietwinkels die op de website WeedMaps stonden geen licentie! En hoewel de staat heeft beloofd om hier tegen op te treden, moet dat tot op de dag van vandaag nog gebeuren.

In Canada treedt de overheid wel strenger op tegen misstanden, wat bijvoorbeeld leidde tot het vernietigen van cannabisproducten ter waarde van 77 miljoen dollar door een legale producent die de regel overtrad. Zie ons artikel van vorige week: ‘CannTrust vernietigt voor $77 miljoen aan wiet‘.

Conclusie? Die zwarte wietmarkt gaat voorlopig nog nergens naartoe…