Topstories

(advertentie)

De komende weken presenteert RollingStoned een serie over landen en hun legaliseringsbeleid van cannabis. Als eerste is Portugal aan de beurt. Dit land wordt als wereldwijd voorbeeld gegeven voor een goed functionerend drugsbeleid, maar is dat ook zo?

Wat is de geschiedenis van het beleid?

Waarschijnlijk heeft de Anjerrevolutie van 1974 een grote invloed gehad op het stoppen met vervolgen van drugsgebruikers. Er kwam toen een einde aan het dictatoriale Estado-Novobewind, geleid door Antonio Salazar en Marcello Caetano. Bij deze staatsgreep, geleid door militairen en burgers, vielen geen schoten. Als vredessymbool stopten mensen anjers in de geweerlopen van soldaten. Rond diezelfde tijd raakte Portugal ook een groot aantal van haar koloniën in Afrika kwijt, zoals Angola en Mozambique. Portugezen die uit die landen terugkeerden naar Portugal, waren daar gewend geraakt om hasj en wiet te roken. Die gewoonte brachten ze mee terug naar huis. Drugsgebruik werd gezien als een symbool voor de nieuwe vrijheid van het land.

In 1998 werd er door het CNDS (Comissão para a Estratégia Nacional de Combate à Droga), een elitecommissie van deskundigen, een rapport opgesteld. Hierin werd aanbevolen om het nationale drugsbeleid te veranderen, door van criminalisering van gebruikers en blowers over te gaan op decriminalisering. Rehabilitatie zou beter zijn dan opsluiting en het zou het aantal drugsgebruikers verminderen. De ministerraad keurde dit rapport goed en dat leidde tot een nieuwe drugsstrategie met bijna alle uitgangspunten en richtlijnen. In 2000 was het plan af en klaar voor de start.

Wat zegt de officiële wet?

Volgens de 30/2000 wet, die sinds juli 2001 van kracht is, wordt iemand met een ‘persoonlijke hoeveelheid’ drugs niet gearresteerd en krijgt hij geen boete of gevangenisstraf. Het kan wel zijn dat hij of zij in rehab moet om een ontwenningscursus te volgen. Als je betrapt wordt op het bezit van of het gebruiken van drugs, kan de politie je een dagvaarding geven en je doorverwijzen naar deskundigen die bepalen wat de beste behandeling is. De Portugese overheid maakt net als veel landen geen onderscheid tussen softdrugs en harddrugs en tussen recreatief en medicinaal gebruik.

Het hangt vaak van de drug af wat een ‘persoonlijke hoeveelheid’ is, maar meestal bedoelen ze voor gebruik van tien dagen. In het geval van cannabis is dit vijfentwintig gram wiet of vijf gram hasj. Naast marihuana is het bezit van twee gram cocaïne of één gram heroïne, MDMA, amfetamine of methamfetamine toegestaan.

Wet 30/2000 is een wetswijziging van de vorige drugswet voor bezit: 15/93 uit januari 1993. Er is dus niks veranderd wat betreft kweek, verkoop en vervoer. Voor deze drie laatste kun je maximaal twaalf jaar celstraf krijgen. Als je het doet om je eigen verslaving te bekostigen kun je drie jaar brommen. Kweek is zowel voor persoonlijk gebruik als voor verkoop illegaal.

Wat is de praktijk?

Ondanks de decriminalisering kun je in Portugal niet zo maar blowen waar je wilt. De aanpak van de overheid kan verschillen per regio, maar ze kunnen je een boel sancties opleggen. Als je betrapt wordt op bezit kun je een alsnog een boete krijgen van tussen de 25 en 150 euro, zelfs als je aantoont dat het voor eigen gebruik is. Ze kunnen je verbieden om naar het buitenland te reizen of bepaalde plaatsen of mensen te bezoeken. Ook kunnen ze persoonlijke bezittingen van je in beslag nemen en mag je bepaalde beroepen (waarvoor een vergunning vereist is) tijdelijk niet meer uitoefenen.

Verder kan de commissie die de straf oplegt je verplichten om regelmatig verslag uit te brengen over de stand van zaken en als je een overheidssubsidie of uitkering krijgt, kan deze ingetrokken worden.

Hoewel de kans dat je moet brommen klein is, kan slechts het roken van een joint een heleboel negatieve gevolgen hebben op het leven van een Portugees. Volgens sommigen schrikken deze maatregelen veel mensen zo af, dat ze van gebruik afzien. Dit zou deels verklaren waarom consumptie sinds 2001 niet aanzienlijk is toegenomen.

Er zijn in het verleden verschillende cannabiskwekers gearresteerd met kleine plantages voor persoonlijk gebruik.  In de meeste gevallen ging het om tussen de dertien en achttien planten. Deze arrestaties komen vooral voor in de Algarve in het zuiden van Portugal, een bekende toeristische regio. Kweek en gebruik van cannabis wordt ook op sociaal vlak niet zo geaccepteerd als in Nederland. De kans dat de maatschappij je uitsluit is groot. Het is nogal lastig om te bewijzen aan de Portugese politie dat je teelt voor persoonlijk gebruik. Sommigen zullen bij één plant al denken dat je een dealer bent. Ondanks dit alles heeft Portugal toch een kleine gemeenschap kwekers, zij het bijna altijd voor persoonlijk gebruik.

Er zijn wel zogenaamde ‘headshops’ in verschillende steden, die officieel geen cannabis of zaden mogen verkopen maar het toch stiekem doen. Ook heeft Portugal een groot probleem met straatdealers. Hasj is er makkelijker te krijgen dan wiet. Het hangt heel erg af waar in het land je bent en met wat voor agenten je te maken krijgt. Bij bezit van een kleine hoeveelheid nemen de meesten je shit in beslag en geven ze je alleen een waarschuwing.

Hoe zit het met het gebruikerspercentage van cannabis? (andere drugs, gezondheidscijfers)

 

Consumptie van cannabis is licht toegenomen. Ondanks het verbod op recreatief gebruik, wordt het steeds meer geaccepteerd, zeker in de grote steden. Maar in conservatieve gebieden kunnen ze minder tolerant zijn. Het aantal harddrugsgebruikers is in Portugal sinds de invoering van het huidige drugsbeleid gehalveerd en vergeleken bij andere EU-landen ligt het gebruik onder het gemiddelde. In de jaren 80 en 90 was er een heroïne-epidemie in Portugal. Midden jaren negentig waren ruim 100.000 mensen verslaafd aan harddrugs. Dat was toen bijna 1 procent van de bevolking. Veel van hen waren ook hiv-besmet.

Het aantal veroordelingen is verminderd, maar het aantal arrestaties is juist toegenomen. Dit heeft vooral betrekking op harddrugs. 25 gram cannabis is voor de meeste stoners meer dan genoeg om tien dagen mee te doen. Maar cocaïne- en heroïnegebruikers zijn de klos. Omdat zij vaak meer dan twee gram gebruiken per dag en lichamelijk en geestelijk verslaafd zijn. Zij lopen dus veel meer kans om gearresteerd te worden met een dosis van meer dan 2 gram voor persoonlijk gebruik.

Volgens een factsheet van het Amerikaanse Office Of National Drug Policy is uit research van het EMCDDA in 2009 gebleken dat het aantal gebruikers van cannabis en andere drugs licht is toegenomen tussen 2001 en 2007. Dit ging om gebruik van cocaïne en LSD onder de hele bevolking en cannabis, cocaïne en amfetamines in de leeftijdscategorie 15 tot 34 jaar.

In de Portugese Tweede Kamer klinken verschillende over de positieve en negatieve effecten van legalisatie. “De voortdurende consumptie (van cannabis) kan leiden tot een toenemend aantal gevallen van drugsmisbruik en stijging van het aantal mensen dat cannabis als een probleem ervaart in hun leven”, zegt sociaaldemocraat Laura Esperança. Helena Pinto van Bloco de Esquerda (Links Blok) zegt weer: “Momenteel staat de wet het bezit van een kleine hoeveelheid cannabis voor persoonlijk gebruik toe. Als iemand een cannabisplant kweekt voor dit doeleinde, dan wordt die persoon gezien als dealer. Deze tegenstelling creëert een markt voor handelaren. We weten dat cannabis niet geheel onschadelijke is, maar de dreigingen voor de volksgezondheid zullen gelijk blijven of zelfs dalen, zeker in vergelijking tot tabak en alcohol.”

Conclusie

Als wij het huidige beleid van Portugal een cijfer zouden moeten geven, zouden we het een zes-min geven. Kleine hoeveelheden cannabis zijn dan wel gedecriminaliseerd, maar door alle maatregelen is het de vraag of dat zo’n grote winst is. Plus het sociale stigma tegen wietfreaks maakt ons niet erg vrolijk. Heel erg jammer voor zo’n prachtig land met zijn mooie hoofdstad.

(advertentie)